आमचं चिंचेवाडी गाव डोंगरभागात असल्याने आम्हाला अनेक संकटांशी सामना करावा लागतो. सांगली जिल्ह्यातल्या शिराळा तालुक्याच्या पश्चिमेकडच्या बाजूला आमचं गाव आहे.
भारत आता फाइव्ह जी च्या गोष्टी करत आहे मात्र आमच्या गावी अजून टूजी पण व्यवस्थित पोहोचलेली नाही. शिक्षणानिमीत्त शहरात असल्याने आम्ही आमच्या मोबाईलवर थ्रीजी, फोरजी चा आनंद घेत असतो. मात्र गावी आलो की २जी रेंज मिळवण्यासाठीही प्रचंड धडपड करावी लागते. आमच्या गावी किंवा संपूर्ण पंचक्रोशीत प्रत्येक घराच्या उंबऱ्याला किंवा मागल्या दाराला एक कापडी पिशवी अडकवलेली तुम्हाला बघायला मिळेल. त्या कापडी पिशवीत त्या घरातील मोबाईल ठेवलेला असतो. कारण तसा मोबाईल बाहेर ठेवला तरच रेंज पकडत असते. कोणत्याही घराच्या आत तुम्हाला रेंज मिळणार नाही. प्रत्येक घरात ठराविक अशा विशिष्ट जागा असतात तिथे मोबाईल ठेवला तरच रेंज येते. याचा अर्थ तुम्ही तुमच्या मोबाईलचा घरात कुठेही बसुन वापर करू शकत नाही.
याचबरोबर आमच्या गावाकडे फोनवर बोलण्याची विशिष्ट पद्धत तयार झाली आहे. ती म्हणजे फोन वाजला की तो घेऊन घराच्या बाहेर पळायचे. फोन पुढील दरवाजाजवळ असला तर पुढच्या बाजूला किंवा मागच्या दरवाजाजवळ अडकवला असेल तर मागच्या बाजूला पळायचे. फोनवर एवढ्या मोठ्याने बोलायचं. आजुबाजूच्या सगळ्या शेजा-यांना ऐकू जाईल असं. याच्यामागचं कारण म्हणजे रेंज व्यवस्थित नसल्याने फोनवरचा आवाज समोरच्या व्यक्तिला तुटत तुटत पोहचत असतो. मोठ्यानं बोलले तरच आपला आवाज समोरच्या व्यक्तिला पोहोचेल हा यामगचा हेतू. माणसं आपला आवाज पलीकडं पोहोचवण्यासाठी जिवाच्या ओरडून ओरडून फोनवर बोलण्याचा प्रयत्न करताना दिसतात. असं नेहमीच चालू असल्याने त्यांना फोनवर बोलताना मोठ्याने ओरडून बोलायचीच सवय जडली आहे. आता हीच माणसं इतरत्र एखाद्या शहरात गेलीत तरी फोनवर बोलताना सवयीनुसार मोठ्यानेच बोलत असतात. इथे रेंज व्यवस्थित आहे किंवा हळू बोललं तरी आपलं बोलणं समोरच्याला ऐकू जातं, हे विसरूनच जातात.
कोरोना लॉकडाऊनच्या काळात अनेक मुंबई स्थित कुटुंबे गावी राहायला आली होती. सरकारने शाळांमध्ये ऑनलाईन शिक्षण सुरू केले होते. अशात आमच्या गावी असंख्य मुलांचे खुप मोठ्या प्रमाणावर शैक्षणिक नुकसान झालेले पाहावयास मिळाले. सरकार समजतं की प्रत्येक व्यक्तिकडे स्मार्टफोन असतो. तशी परिस्थिती माझ्या गावात आणि पंचक्रोशीत तरी नाही. एकतर असंख्य कुटुंबांची आर्थिक परिस्थिती सर्वसाधारण आहे. त्यामुळे एका कुटूंबात एकच स्मार्टफोन असतो. त्यात रेंज व्यवस्थित नसल्याने लहान मुलांना व्यवस्थित लेक्चर अटेंड करता येत नाहीत. कधी कधी दिवसभर रेंज गायब होते. अशा परिस्थितीचा सामना करत मुलांना त्यांचा अभ्यासक्रम पूर्ण करावा लागला.
एवढ्या सगळ्या संकटांचा सामना करत शिक्षण घेणाऱ्या ग्रामीण भागातील विद्यार्थ्यांनी परीक्षा रद्द व्हाव्यात म्हणुन कुठेही आंदोलन केलेले पहावयास मिळाले नाही.
मोबाईल कमी वापरण्याचे सल्ले आपण खूपदा ऐकत असतो. मात्र आज अनेक कामे मोबईलच्या साह्याने घराबहेर न पडता देखील होवू शकतात हे मोबाईलचे वरदानच आहे. त्याचा फायदा फक्त शहरी आणि निमशहरी लोकांनीच का घ्यायचा? ग्रामीण भागाचा यावर काही अधिकार नाही का ?यांसारख्या असंख्य प्रश्नांची उत्तरे मिळत नाहीत.
आजकाल तर नेटवर्क कंपन्यांनी १०-२०-५० असे रीचार्ज देखील मारायचे बंद केले आहे. मारायचे असतील तर अनलिमिटेड प्लॅनच, म्हणजे १५० पासुन चे पुढे..! एखाद्या सर्वसामान्य कुटूंबाने प्रत्येक महिन्याला एवढे पैसे आणायचे कुठून ? शिवाय एवढ्या रकमेचा रीचार्ज मारून देखील ग्रामीण भागातील लोकांना काय मिळते? नेट तर मिळत नाहीच आणि फोनवर बोलायचं झालं तर कुठेतरी लांब रेंज शोधत फिरावे लागते.
माझ्या गावासारखी असंख्य खेडी अशी आहेत, जिथे कोणतीही सोय लवकर पोहोचत नाही. अशी अनेक खेडी आहेत जिथे रस्ता नाही, वीज नाही, दळणवळणाच्या सुविधा उपलब्ध नाहीत मग कसे काय आपण महासत्ता होण्याची स्वप्नं पाहू शकतो ?
खूपच छान लेख. ही वस्तुस्थिती आहे.
अक्षय तु खरंच खूप छान विचार मांडलायस
मला तुझा विचार नक्कीच आवडला…👍🏻