अर्थसंकल्प सादर करण्यापूर्वी अर्थमंत्र्यांनी कुणातरी माहितगाराला विचारून घेतलेल्या इकडच्या तिकडच्या कवितेच्या ओळींपलीकडे आजकाल राजकारणाचा साहित्याशी संबंध राहिलेला नाही. ग. दि. माडगूळकर, कुसुमाग्रज, मंगेश पाडगावकर, ना. धों. महानोर अशा मोजक्या लोकप्रिय कवींच्या कवितांच्या ओळींपुरतेच पुन्हा हे विश्व असते. अशा परिस्थितीत एखाद्या नेत्याने फारशा कुणाला माहीत नसलेल्या कवीच्या कवितेच्या ओळींचा उल्लेख केल्याची कुणी फारशी दखल घेण्याचे कारण नव्हते. शरद पवार यांनी साता-यातील एका समारंभातील भाषणात एका कवितेच्या संदर्भाने वक्तव्य केले आणि महाराष्ट्राच्या सामाजिक जीवनात वादळ उठले.
शरद पवारांची एक गोष्ट इथे लक्षात घ्यायला हवी. एखादी वाचलेली गोष्ट डोक्यात बसल्यावर ते तिचा सातत्याने उल्लेख करीत असतात. जवाहर राठोड यांच्या या कवितेचेही तसेच झाले. साता-यात जे भाषण झाले, त्याच्या दोन दिवस आधी शरद पवार पुण्यात असताना ज्येष्ठ पत्रकार अरुण खोरे आणि जयदेव गायकवाड पवारांना भेटायला गेले होते. त्यावेळीही पवारांनी त्यांना जवाहर राठोडांची ही कविता वाचून दाखवल्याचा उल्लेख खोरे यांनी आपल्या फेसबुकवरील पोस्टमध्ये केला आहे. ज्येष्ठ पत्रकार निखिल वागळे यांना फुले शाहू आंबेडकर पुरस्कार प्रदान करण्याचा समारंभ साता-यात झाला त्यावेळी पवारांनी या कवितेचा उल्लेख केला. पवारांच्या अनुयायांचे पवारांच्या सगळ्याच गोष्टींच्याकडे लक्ष असतेच असे नाही. कारण या मंडळींना आपले वेगवेगळ्या पेहरावातले फोटो काढायचे असतात, ते सोशल मीडियावर टाकायचे असतात, त्याचे लाईक्स मोजायचे असतात. त्यामुळे पवारांचे ऐकायला किंवा पवार काय बोलताहेत हे समजून घ्यायला त्यांना वेळ मिळत नाही. देशाचे नेतृत्व, योद्धा, लढवय्या म्हटले की आपली निष्ठा सिद्ध होते हे त्यांना माहीत आहे. पवारांचे अनुयायी सांस्कृतिकदृष्ट्या अडाणी असले तरी पवारांच्या सुदैवाने भारतीय जनता पक्षासारखा पक्ष आणि त्यांच्या यंत्रणेचे पवारांच्या सगळ्या गोष्टींवर, त्यांच्या भाषणांवर बारीक लक्ष असते. त्यातल्या चांगल्या गोष्टींचे अनुकरण करण्यासाठी आणि त्यातले कच्चे दुवे शोधून त्यांचा पंचनामा करण्यासाठीही त्यांना हे करावे लागते.
त्यानुसार त्यांनी पवारांच्या साता-यातील भाषणाचा मधलाच भाग शोधून काढला आणि त्यावर भाजपा महाराष्ट्र या ट्विटर अकौंटवरून ट्विट केलेः
`नास्तिक शरद पवारांनी हिंदू देवी देवतांचे बाप काढलेत. पवार नेहमीच हिंदू धर्माचा द्वेष करतात.
पवारांनी हिंदू धर्माची बदनामी केली नसती, जातीवाद केला नसता, देवीदेवतांचा अपमान केलाच नसता, तर ते एवढे मोठे झालेच नसते.
पवार साहेब या वयात आपल्याला शोभेल असेच वक्तव्य करा.`
भाजपच्या अधिकृत अकौंटवरून पवारांच्या साता-यातील भाषणाचा अर्धवट व्हिडिओ आणि हे ट्विट केल्यामुळे लगेच त्याची चर्चा सुरू झाली. दोन्ही बाजूंनी आरोप-प्रत्यारोप सुरू झाले.
शरद पवार हे नास्तिक असल्याची बतावणी अलीकडे सुरू केली राज ठाकरे यांनी. त्याचा प्रतिवाद पवारांच्या पक्षातील मंडळींनी त्यांच्या पद्धतीने केला. त्यानंतरही पवार हे नास्तिक आहेत, पर्यायाने हिंदूविरोधी आहेत अशी त्यांची प्रतिमा निर्माण करण्याचे प्रयत्न सुरू आहेत. कारण राज ठाकरे यांच्या पहिल्या वक्तव्याचा प्रतिवाद झाल्यानंतर त्यांनी पुन्हा औरंगाबादच्या सभेतही सुप्रिया सुळे यांच्याच कथित वक्तव्याचा हवाला देऊन पवार नास्तिकच असल्याचा दावा पुन्हा रेटला. सश्रद्ध असणे, कर्मकांडे नाकारणे, नास्तिक असणे यामध्ये फार बारीक फरक आहे. तो लक्षात न घेता केवळ कर्मकांडे नाकारण्याला नास्तिक नाही म्हणता येणार. पण राज ठाकरे हजारोंच्या सभेत ठोकून देतात, पवार नास्तिक आहेत. टीव्हीवरून ते लाखोंपर्यंत पोहोचते. त्याच्या पुष्ट्यर्थ मग भाजपच्यावतीने पवारांच्या भाषणाचा व्हिडिओ सादर केला जातो आणि पवार हिंदू देवी देवतांचे बाप काढताहेत, असा आरोप केला जातो. पवारांची हिंदूविरोधी प्रतिमा अधिक जोरकसपणे मांडण्याचा प्रयत्न केला जातो. त्यासाठी खोट्याचा आधार घेतला जातो. पवार कशाच्या संदर्भाने बोलताहेत हे न सांगता, त्यांचे अर्धवट वाकय् घेऊन, बघा पवार कसे देवी देवतांचे बाप काढताहेत, असे ट्विट करण्यात आले.
सृष्टी ब्रह्मदेवाने घडवली म्हणता, परंतु आम्ही आमच्या छिन्नी हातोड्याने तुमचे ब्रह्मा-विष्णू-महेश घडवले आहेत, तेव्हा आम्ही तुमच्या देवांचे बाप आहोत, अशा आशयाची जवाहर राठोड यांची कविता असल्याचे पवार या भाषणात सांगतात. आणि तेवढ्यावरून भाजपकडून पवारांच्यावर आरोप केला जातो.
तुमच्या ब्रह्म, विष्णू, महेशाला
लक्ष्मी अन् सरस्वतीला
आम्हीच रुपडं दिलंय
आता तुम्ही खरं सांगा
ब्रह्मदेव आमचा निर्माता की
आम्हीच ब्रह्मदेवाचे पिता?
या कवितेचा संदर्भ पवारांच्या भाषणात होता.
भारतीय जनता पक्षाचे लोक सांस्कृतिकदृष्ट्या फार शहाणे असतात असे नाही. विनायक दामोदर सावरकर आणि अटलबिहारी वाजपेयींच्या कवितेपुरतेच त्यांचे आकलन असते. जवाहर राठोड काय म्हणतात किंवा एकूण दलित कवितेतली वेदना त्यांच्या भेजाला झेपणारी नसते. त्याचमुळे अर्धवट विधाने उचलून ही मंडळी स्वतःचे हसे करून घेतात.
ज्या कवितेवरून वाद सुरू झाला, ती कविता नेमकी अशी आहे.
पाथरवट
आम्ही पाथरवट
निर्माण करतोय चक्कीचे पाट
ज्या पाटाने पीठ आणि रोटी दिली तुम्हाला
आम्ही मात्र अन्नाच्या कण्यासाठी रोज नुसती घरघर करतोय
दुसरं काय तर आमचं दुर्दैव
आम्हीच निर्माण केलेल्या जात्यातून आम्हीच पिसले जातोय
आमच्या छिन्नी आणि हातोड्यांनी
एकदा तर कमाल केली
पाषाणातून वेरूळ, अजिंठा कोरली गेली,
उद्ध्वस्त झालेल्या आमच्या आयुष्याच्या आरशातून
शिल्पाचं सौंदर्य तुम्ही पाहता अन् म्हणता
वा! वाहवा! बहुत खूबसुरत!
तुमच्या ब्रह्म, विष्णू, महेशाला
लक्ष्मी अन् सरस्वतीला
आम्हीच रुपडं दिलंय
आता तुम्ही खरं सांगा
ब्रह्मदेव आमचा निर्माता की
आम्हीच ब्रह्मदेवाचे पिता?
अरे! आमच्या छन्नी आणि हातोड्याने
कार्ल मार्क्ससारखा आधुनिक योद्धा
आमच्याजवळ इंद्राचं सोंग घेऊन आला,
त्याला आम्ही निराश केलं नाही
उदार कर्णाप्रमाणे कवच अन् कुंडले
त्याच्याही झोळीत आम्हीच टाकलीत
आणि त्याच जोरावर क्रांती आणायला निघालोय
`जगातील कामगारांनो एक व्हा!`
आता आम्हीही संघटित होत आहोत
जेव्हा आम्ही उघडू आमचा तिसरा डोळा
तेव्हा तुम्ही बघालच केविलवाण्या नजरेनी
तुमच्यातल्या अघोरी भस्मासुराचा शेवट झाल्याचे.
आमच्या श्रमातून, घामातून ठिणगी पडते
या पडलेल्या ठिणगीतून
तुमची सारी दैवतं, पुराणं
जाळून खाक करणार आहोत.
आता चक्र उलटं फिरेल
विकृत माथा तुमचा अन सोटा आमचा,
अजूनही आमच्या मजबूत हातात,
छिन्नी अन् हातोड्यांत
ताकद आहे तुमच्यातला माणूस घडविण्याची
त्यावेळी वेरूळ, अजिंठ्यातील
सारी भग्न शिल्पे गर्जना करतील
We qre equal
We want justice
We want justice
जवाहर राठोड यांची हीच ती बहुचर्चित कविता. `डोंगराचे ढोल` या संग्रहातील. राठोड आज हयात नाहीत. महाराष्ट्र राज्य साहित्य आणि संस्कृती मंडळाच्या अनुदानातून हा संग्रह प्रसिद्ध झाला होता, हे इथे मुद्दाम नमूद करायला हवे. औरंगाबादच्या परिमल प्रकाशनाच्यावतीने प्रकाशित केलेल्या या संग्रहाचे सर्व हक्क प्रा. बापूराव जगताप यांच्याकडे होते. आता बापूरावही या जगात नाहीत.
परंतु शरद पवार यांनी इतक्या वर्षांनी ही कविता पुन्हा वाचकांसमोर आणली. तिची तेवढी दखल घेतली गेली नाही. परंतु भारतीय जनता पक्षाने त्यावरून निर्माण केलेल्या वादामुळे एका उपेक्षित कवीचा आणि त्याच्या कवितेचा पुनर्जन्म झाला.
उद्या पवारांनी किंवा आणखी कुणी –
एक दिवस मी परमेश्वगराला
आईवरून शिवी दिली
तो लेकाचा फक्कन हसला.
शब्दाचे फटकारे मारीत मी म्हटले,
‘साल्या! तुकडाभर भाकरीसाठी
गाडीभर लाकडं फोडशील काय?
ही केशव मेश्रामांची कविता वाचली तर भारतीय जनता पक्षाची काय प्रतिक्रिया असेल?
सर,
माहितीपूर्ण लिहिले आहे. हल्ली आपल्या सोयीची वाक्ये आणि व्हिडिओ उचलले जातात. खोट्याला फिरायला वेळ लागत नाही. काळ खडतर आहे.
मुद्देसूद विश्लेषण, भाजपाचा आयटी सेल किती खालच्या स्तराचा आहे, आणि ध चा मा कसे करतो, हे पुन्हा एकदा स्पष्ट झाले.
खूपच सुंदर पोस्ट.कारस्थानी भाजप चा कपटी चेहरा उघडा पडलात आणि जवाहर राठोड यांची संपूर्ण कविता माहिती करून दिलीत.धन्यवाद!
सर हे शेवटच्या तळागळाच्या माणसापर्यंत पोहचलं पाहिजे.आता हे फक्त आम्ही तुम्हाला फॉलो करत असलेली लोकच पाहतो.आणि भाजपा ह्या अशा अप प्रचारात खूप पुढे आहे.
खूपच छान अन् मुद्देसूद विश्लेषण ,भक्तांची इतकी जळली आहे का कुणास ठावूक, वाईट एवढंच वाटत की बहुजन समाज पण यांना बळी पडतोय