नगदी पीक अन मुबलक पैसे मिळतील म्हणून लावलेला ऊस घेऊन जायला कारखाने तयार नाहीत म्हणून मराठवाड्यातील आठही जिल्ह्यातील ऊस उत्पादक शेतकरी सध्या प्रचंड तणावात आहेत. गेली दोन तीन वर्षे पाऊस चांगला झाल्याने शेतकऱ्यांनी उसाकडे आपला मोर्चा वळवला मात्र ऊस लागवड मोठ्या प्रमाणावर झाल्याने उसाचे गाळप करता करता साखर करखान्यांच्या नाकीनऊ येत असल्याचे चित्र दिसते आहे.
मराठवाड्यातील औरंगाबाद जिल्ह्यातील सात साखर कारखान्यांनी आतापर्यंत २२ लाख मे.टन उसाचे गाळप केले असले तरी अजून जवळपास १५ लाख मे.टन ऊस शेतात शिल्लक आहे. बीड जिल्हयातील एकूण ११ साखर करखान्यांपैकी सात कारखाने चालू असून त्यांनी आतापर्यंत ३२ लाख मे.टन उसाचे गाळप केले असून अजून जिल्ह्यात वीस लाख टन गाळप होणे बाकी आहे. तर जालन्यात पाच कारखान्यांनी १६ लाख टन उसाचे गाळप केले असून जिल्ह्यात अजून १६ लाख टन गाळप होणे बाकी आहे. हीच परिस्थिती साखर कारखानदारीमुळे देशभरात चर्चेत राहणाऱ्या लातूरची आहे. जिल्ह्यातील दहा कारखान्यांनी आतापर्यंत ५० लाख टनाचे गाळप केले असले तरी अजून जिल्ह्यात १४लाख टन ऊस शिल्लक आहे. उस्मानाबाद मध्ये १४ साखर कारखान्यांनी साठ लाख टन उसाचे गाळप केले असले तरी अजून वीस लाख टन ऊस शिल्लक आहे. तर नांदेड मधील सहा साखर कारखान्यांनी २२ लाख टन उसाचे गाळप केले असले तरी तीन लाख टन ऊस शिल्लक आहे.
क्षेत्रफळाच्या दृष्टीने लहान असलेल्या हिंगोली जिल्ह्यातील शेतकऱ्यांचा ऊस उत्पादन घेण्याकडे जास्त कल नसतो, पण यंदा हिंगोली जिल्ह्यातील पाच साखर कारखान्यांनी मिळून १८ लाख टन उसाचे गाळप केले असून जिल्ह्यात अजून जवळपास एक लाख टन ऊसाचे गाळप होणे बाकी आहे. एकंदरीतच अवर्षणग्रस्त असलेल्या मराठवाड्यात उसाचा हंगाम संपत आला असला तरी जवळपास एक कोटी मे.टन उसाचे गाळप होणे बाकी असल्याने शेतात वाळत चाललेल्या ऊसाकडे बघून शेतकऱ्यांच्या काळजाचे पाणी पाणी होत आहे.
उन्हाची तीव्रता दिवसेंदिवस वाढत असल्याने ऊस तोडणी कामगारांना आता गावी परतण्याचे वेध लागले आहेत. त्याचा फटका शेतकऱ्याला बसण्याची शक्यता आहे. अनेक करखान्यावरील ऊस तोडणी कामगार प्रति एकर पाच ते १५ हजार रुपये तोडणीसाठी मागत असल्याने शेतकरी अडचणीत आला असून या ऊस तोडणी कामगारांवर साखर कारखान्यांचे कसलेही नियंत्रण पाहण्यास मिळत नाही.
साखर आयुक्त व विभागीय आयुक्तांनी जोपर्यंत सगळा ऊस संपत नाही तो पर्यंत कारखाने बंद करायचे नाहीत असे आदेश दिले असले, तरी तळपत्या उन्हात ऊस तोडणी कामगार कसे काम करतील हा मोठा प्रश्न आहे.
साखरेचे यंदा भरमसाठ उत्पादन होणार हे आता जवळपास निश्चित झाले असून त्यामुळे साखरेचे भाव कमी होऊन त्याचा फटकाही शेवटी आपल्यालाच बसणार नाही ना? हा प्रश्न देखील शेतकऱ्यांना सतावत आहे. यंदा सारखीच परिस्थिती पुढच्या वर्षीदेखील निर्माण होण्याची शक्यता आहे. कारण ह्यावर्षी नव्याने ऊस लागवड करणाऱ्या शेतकऱ्यांत मोठी वाढ झाली आहे, अवर्षणग्रस्त असलेल्या जिल्ह्यात तरी उसाच्या लागवडीसाठी काही नियम आखून देण्याची गरज आहे, अन्यथा मराठवाड्याचा वाळवंट व्हायला वेळ लागणार नाही.
